شیوع نشانگان افسردگی و عوامل مؤثر بر آن در زنان باردار

چکیده مقدمه: افسردگی دوران بارداری از جمله مهمترین انواع افسردگی در زنان می­باشد که می تواند عواقب وخیمی برای مادر و فرزندش داشته باشد. هدف: این مطالعه با هدف تعیین شیوع نشانگان افسردگی و عوامل مؤثر بر آن در زنان باردار مراجعه­کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر نیشابور در سال 1392  انجام شده است. روش­کار: این مطالعه مقطعی از نوع توصیفی-تحلیلی می­باشد که بر روی 280 زن باردار مراجعه­کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهری نیشابور در سال 1392 انجام شده است. با استفاده از روش نمونه­گیری خوشه­ای از میان 9 مرکز بهداشتی درمانی شهر نیشابور 5 مرکز به صورت تصادفی انتخاب شدند و حجم نمونه به صورت نسبتی و با توجه به مراجعه­کنندگان هر مرکز و با استفاده از شیوه تصادفی سیستماتیک انتخاب شدند. افراد منتخب پس از کسب رضایت شفاهی وارد مطالعه شدند. روش گردآوری اطلاعات در این مطالعه پرسشنامه­ای بود که از دو بخش تشکیل شده بود که یک بخش سؤالات دموگرافیک (شامل سن زن باردار، تعداد زایمان­های قبلی زن باردار، سن بارداری (به هفته)، شغل زن باردار، مدت زمان گذشته از ازدواج، درآمد ماهیانه خانوار، اختلاف سنی زن باردار با همسر، سطح تحصیلات زن باردار، سطح تحصیلات همسر، سابقه­ی سقط جنین، خواسته یا ناخواسته بودن بارداری، سابقه­ی شخصی یا خانوادگی افسردگی) و بخش دیگر سؤالات پرسشنامه نشانگان افسردگی beck تشکیل بود. پرسشنامه beck دارای 21 عبارت می­باشد که علایم جسمانی، رفتاری و شناختی افسردگی را اندازه­گیری می­کند. هر سؤال دارای چهار گزینه است که بر مبنای 0 تا 3 نمره گذاری می شود و هر آیتم درجات مختلفی از افسردگی را از خفیف تا شدید مشخص می­کند و دامنه­ی کلی نمرات آن بین 0 تا 63 است که نمره 10 و کمتر از آن بیانگر وضعیت طبیعی، نمره 16- 11 نشانگان افسردگی خفیف، 20- 17 نیازمند مشورت با روان­شناس یا روانپزشک، 30- 21 نسبتاً افسرده، 31- 40 بیانگر نشانگان  افسردگی شدید و بیشتر از 40 بیانگر نشانگان افسردگی بیش از حد می­باشد. از آنجایی که بروز برخی از علائم افسردگی مانند اختلالات خواب، نوسانات وزن و کاهش انرژی در یک حاملگی طبیعی هم می­تواند وجود داشته باشد، لذا این موضوع می­تواند در تشخیص نشانگان افسردگی خطا ایجاد کند، از این رو گرچه مبنای ابتلا به افسردگی امتیاز بالاتر از 10 در نظر گرفته شده است. امتیاز بالاتر از 16 به عنوان آستانه افسردگی در زنان باردار در نظر گرفته شد. در این مطالعه تجزیه تحلیل داده­ها با استفاده از شاخص­ها و آزمون­های آمار توصیفی و استنباطی انجام شده است و در حالت تک متغیره از آزمون­های آماری مربع کای برای مقایسه متغیرهای کیفی، برای مقایسه متغیرهای کمی آزمون تی و برای متغیرهای رتبه­ای آزمون من ویتنی استفاده شده است و جهت بررسی رابطه متغیرها با افسردگی از مدل رگرسیون لجستیک (روش backward) استفاده شده و سطح معناداری کمتر از 05/0 در نظر گرفته شد. نتایج: میانگین سنی زنان مورد بررسی 24/5±5/25 سال بود. در این مطالعه 30 درصداز زنان باردار دارای درجاتی از نشانگان افسردگی بوده­اند. با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک چند متغیره مشاهده شد که رابطه­ی آماری معناداری بین سن زن باردار (001/0p<، 35/0or=)، درآمد ماهیانه خانوار (001/0p<، 32/0or=) و خواسته یا ناخواسته بودن بارداری (001/0 p< ، 66/11 or=) با نشانگان افسردگی دوران بارداری وجود دارد. نتیجه­گیری: با توجه به نتایج این مطالعه به نظر می­رسد شیوع نشانگان افسردگی زنان باردار شهر نیشابور در سطح نسبتاً بالایی باشد. لذا با توجه به این نتایج شایسته است که مدیران سیستم­های بهداشتی درمانی نیشابور مداخلات لازم را جهت کاهش و یا حتی پیشگیری از افسردگی در این دوران اتخاذ  نمایند.